Startpunt: Parkeerplaats Nieuw Vosseven, Lochtstraat 28, Stramproy
GrensPark Kempen~Broek is niet alleen een spectaculair natuurpark. Het is er ook nog eens ontzettend rustig. Dat vind ik soms heel fijn. Ik ging op pad in het uiterste puntje van Nederland, achter Stramproy gelegen.
Nadat je Stramproy achter je laat, krijg je na iedere kilometer het idee dat je verder en verder van de bewoonde wereld gaat. Hier en daar staat nog een verdwaald huis, maar verder kom je hier alleen maar natuur tegen. Tot vier jaar geleden was dit mijn werkplek. Vanuit de provincie Limburg hadden wij bij ARK Natuurontwikkeling de opdracht de ecologische hoofdstructuur in het Kempen~broek te verwezenlijken. Daarbij moesten we boeren aan betere gronden helpen en de gronden die vrij kwamen inrichten als natuur. Leuke klus, alleen bij natuurontwikkeling heb je jaren nodig om daar resultaat van te zien. Ik ben dus benieuwd.
Het Kempen~Broek functioneert ook als ‘klimaatbuffer’. Een klimaatbuffer houdt neerslag vast in de bovenloop van beken, waardoor benedenstrooms de wateroverlast beperkt blijft. Ons leefklimaat verbetert: er is verkoeling tijdens hete zomers en door het behoud van natuur profiteren flora en fauna. En ook de mens, die kan genieten van een nog rijker natuurgebied. Klimaatbuffers groeien mee met het tempo van klimaatverandering.
De naam zegt het al: het Kempen~Broek is van oorsprong een kletsnat gebied. Broek is een ander woord voor moeras, dus we kunnen hier nattigheid verwachten. Een laagte, waarin grote en kleine beekjes vanuit uitgestrekte moerassen hun weg naar de Maas zoeken. Verspreid in dit moerassengebied liggen voedselarme zandruggen. Sommige zijn zó hoog dat ze de vorm aannemen van stuifduinen. Het afwisselende landschap en de waterkwaliteit vertalen zich in een grote rijkdom aan planten en dieren. Naast doorstroommoeras met dotterbloemen en weelderig broekbos vol wielewalen en wespendieven, vinden we er schrale graslanden met bloeiende anjers en zeldzame parelmoervlinders. In de vorige eeuw werden delen van het Kempen~Broek ontwaterd ten behoeve van landbouw en bosbouw. Moerassen werden lek geprikt door beken recht te trekken, zelfs tot diep in het gebied. Een aantal plekken was echter zo nat en ontoegankelijk, dat het moeras hier (grotendeels) bewaard bleef, bijvoorbeeld in het Stramprooierbroek en Wijffelterbroek.
Het gebied waar ik vandaag door heen loop ligt in de driehoek Weert, Bocholt, Kinrooi. In België ligt de Smeetshof van Natuurpunt en aan Nederlandse kant zijn het de natuurgebieden Kettingdijk en Wijffelterbroek van Natuurmonumenten. Het Kempen~Broek is ongeveer 25.000 ha groot. Het centrale deel bestaat uit een noord-zuid lopende keten van natuurgebieden. Helemaal met elkaar verbonden zijn deze natuurgebieden nog niet. Wegen, kanalen en intensieve landbouwgebieden vormen barrières in het landschap. Veel partijen werken samen om deze te overbruggen. Dit is aantrekkelijk voor wandelaars en fietsers, maar ook van levensbelang voor ontelbare planten- en diersoorten. Wie wandelend het GrensPark wil leren kennen, kan kiezen uit 13 wandelgebieden. Er is ook een lange afstandswandeling van 104 kilometer voor een meerdaagse tocht.
In het Kempen~Broek ontstaan grote, aaneengesloten natuurgebieden. Door de losse natuurgebieden aan elkaar te verbinden kan het doorstroommoeras hersteld worden. Door schoon kwel- en regenwater langer vast te houden, kan de natuurlijke rijkdom verder groeien. Gevarieerde, natuurlijke bosranden, waarbij bos via struweel en bloemenruigte geleidelijk overgaat in grasland, ontstaan door natuurlijke begrazing waarin paarden, runderen en herten een grote rol spelen. In het Stramprooierbroek zijn de eerste resultaten hiervan al te zien. De bosranden zijn rijk aan insecten, vogels en kleine zoogdieren. Soorten die kunnen meeliften op het landschapsherstel zijn bijvoorbeeld bont dikkopje, grote weerschijnvlinder, drijvende waterweegbree, knoflookpad en wielewaal. Natuurlijke begrazing stelt hoge eisen aan grazers. Dieren lopen het hele jaar buiten, worden in beginsel niet bijgevoerd en moeten zichzelf dus kunnen redden. Veel paarden en runderen kunnen dit niet meer. Vandaar dat we in veel natuurgebieden Schotse Hooglanders, Gallowayrunderen of Koniks zien.
In plaats van mijn belevenissen en wat ik ben tegengekomen op papier te zetten, heb ik een vlog gemaakt. Ga er lekker voor zitten en wandel vanaf de computer met mij mee door de prachtige gebieden in dit deel van het Kempen~Broek.
